Adli Kontrol Kararı Nedir ve Nasıl İtiraz Edilir?

Ceza soruşturması veya davası sürecinde, şüpheli veya sanıkların yargılama sonunda kaçmasını veya delilleri karartmasını önlemek amacıyla bazı tedbirlere başvurulur. Bu tedbirlerin en ağırı tutuklama iken, modern ceza hukukunun bir yansıması olarak kişinin özgürlüğünü tamamen kısıtlamayan ancak denetim altında tutan bir ara çözüm daha vardır: Adli Kontrol Kararı.

Peki, adli kontrol kararı tam olarak ne anlama gelir? Hangi yükümlülükleri içerir ve bir mahkeme neden bu kararı verir? En önemlisi, hakkınızda verilen bir adli kontrol kararına itiraz edebilir misiniz? Bu yazıda, adli kontrol kurumunun tüm yönlerini, itiraz sürecini ve merak edilen diğer detayları adım adım ele alacağız.

Adli Kontrol Nedir? Tutuklamanın Bir Alternatifi

Adli kontrol, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) düzenlenen, tutuklama sebeplerinin var olmasına rağmen, tutuklamanın ölçülü olmayacağı durumlarda şüpheli veya sanığın belirli yükümlülüklere tabi tutularak serbest bırakılmasıdır. Kısacası, tutuklamanın bir alternatifidir.

Amaç, kişinin özgürlüğünü tamamen elinden almadan, onu denetim altında tutarak yargılamanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Bir kişi hakkında adli kontrol kararı verilmesi, o kişinin suçlu olduğu anlamına gelmez; bu sadece bir tedbirdir.

Adli Kontrol Kapsamında Hangi Yükümlülükler Getirilebilir?

Hâkim, dosyanın durumuna ve şüphelinin/sanığın kişisel koşullarına göre CMK’nın 109. maddesinde sayılan yükümlülüklerden bir veya birkaçına aynı anda karar verebilir. En sık karşılaşılan adli kontrol türleri şunlardır:

• Yurt dışına çıkamamak (Yurtdışı Çıkış Yasağı): En yaygın uygulanan adli kontrol tedbiridir.
• Belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak: Halk arasında bilinen adıyla “imza atma” yükümlülüğüdür. (Örn: Her hafta Pazartesi ve Perşembe günleri en yakın polis merkezine imza atmak).
• Belirlenen bir yerleşim yerini terk etmemek: Genellikle “ev hapsi” veya “il/ilçe sınırlarını terk etmeme” şeklinde uygulanır.
• Belirlenen yerlere (mağdurun konutu, okulu, işyeri vb.) gitmemek.
• Elektronik kelepçe takılması: Özellikle ev hapsi gibi kararlarda kişinin denetimini sağlamak için kullanılır.
• Belirli bir güvence miktarını (kefalet) yatırmak.
• Silah bulunduramamak veya taşıyamamak.

Adli Kontrol Kararı Ne Kadar Sürer ve İhlal Edilirse Ne Olur?

Adli kontrol kararı, soruşturma ve kovuşturma (dava) süresince devam edebilir. Kararın kaldırılmasına veya değiştirilmesine her zaman karar verilebilir. Ancak bu süreçte en çok dikkat edilmesi gereken husus, yükümlülüklerin ihlal edilmemesidir.

Eğer bir kişi, geçerli bir mazereti olmaksızın adli kontrol yükümlülüklerini kasten yerine getirmezse (örneğin, imza atmaya gitmezse veya yurtdışına çıkmaya çalışırsa), kararı veren hâkim veya mahkeme, derhal kişi hakkında tutuklama kararı verebilir.

Adli Kontrol Kararına Nasıl İtiraz Edilir?

Hakkınızda verilen bir adli kontrol kararına veya mevcut bir kararın devamına ilişkin verilen kararlara karşı itiraz hakkınız bulunmaktadır.

• İtiraz Süresi: Kararın yüzünüze okunduğu veya size tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz edilmelidir. Bu süre hak düşürücü olup, kaçırılması halinde itiraz hakkı kaybedilir.
• İtiraz Edilecek Makam: İtiraz, kararı veren mahkemeye bir dilekçe ile yapılır. Kararı, bir üst merci inceler. (Örn: Ankara 3. Sulh Ceza Hâkimliği’nin kararına, Ankara 4. Sulh Ceza Hâkimliği bakar).
• Dilekçe İçeriği: Dilekçede, adli kontrol şartlarının neden oluşmadığı, uygulanan tedbirin neden ölçüsüz olduğu veya daha hafif bir tedbirin neden yeterli olacağı gibi hukuki argümanlar sunulmalıdır.

Adli kontrol kararı, özellikle yurtdışı çıkış yasağı gibi kişinin hayatını ve işini doğrudan etkileyen yükümlülükler içerebilir. Bu kararın kaldırılması veya daha hafif bir tedbirle değiştirilmesi için sunulacak itiraz dilekçesinin hukuki gerekçelerle donatılması büyük önem taşır. Bu süreçte bir Ankara ceza avukatı ile çalışmak, haklı itirazlarınızın mahkeme tarafından dikkate alınma olasılığını artıracaktır.

Adli kontrol tedbirleri, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 109. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Konunun yasal dayanağını doğrudan incelemek isterseniz, ilgili kanuna Mevzuat.gov.tr resmi sitesinden ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Adli kontrol kararı adli sicil kaydına (sabıka kaydı) işler mi?

Hayır. Adli kontrol, bir mahkûmiyet kararı değil, bir tedbir kararıdır. Bu nedenle, kişinin e-Devlet üzerinden aldığı standart adli sicil kaydında görünmez.

Yurtdışı çıkış yasağını nasıl kaldırabilirim?

Yurtdışı çıkış yasağı, 7 gün içinde yapılacak bir itirazla veya yargılama devam ederken koşulların değiştiği gerekçesiyle mahkemeye sunulacak bir talep dilekçesi ile kaldırılabilir. Özellikle acil bir iş seyahati veya sağlık durumu gibi geçerli mazeretler belgeleriyle sunulduğunda, mahkeme yasağı geçici veya kalıcı olarak kaldırabilir.

İmza gününü geçerli bir mazeretle (hastalık vb.) kaçırırsam ne olur?

Geçerli bir mazeretiniz varsa (doktor raporu gibi), durumu derhal ilgili kolluk birimine (imza attığınız polis merkezi) ve soruşturmayı/davayı yürüten savcılığa/mahkemeye bir dilekçe ile bildirmeniz çok önemlidir. Mazeretinizi belgelendirdiğiniz sürece, bu durum genellikle bir ihlal sayılmaz.

Sonuç: Özgürlüğü Kısıtlayan Ciddi Bir Tedbir

Adli kontrol, tutuklamadan daha hafif olsa da, kişinin seyahat özgürlüğünü kısıtlayan, günlük hayatına müdahale eden ve ihlali durumunda tutuklamaya dönüşebilen ciddi bir tedbirdir. Hakkınızda böyle bir karar verildiğinde, yükümlülüklerinizi tam olarak anlamanız ve 7 günlük itiraz süresini kaçırmadan bir avukata danışarak hukuki durumunuzu değerlendirmeniz, sürecin geri kalanı için en doğru başlangıç olacaktır.