Tenkis Davası Nedir? Ne Kadar Sürer?

Miras hukuku, vefat eden bir kişinin mal varlığının yasal mirasçılarına nasıl intikal edeceğini düzenler. Ancak bazen miras bırakan, hayattayken yaptığı bağışlarla veya vasiyetname yoluyla, bazı yasal mirasçılarının kanunen korunan minimum miras hakkını ihlal edebilir. İşte bu noktada, hakkı ihlal edilen mirasçının güvencesi olan Tenkis Davası devreye girer.

Bu yazıda, pek çok kişinin merak ettiği “Tenkis Davası nedir?”, kimlerin bu davayı açabileceği, hangi durumlarda gündeme geldiği ve en önemlisi ne kadar sürebileceği gibi soruları net bir şekilde yanıtlayacağız.

Tenkis Davası Nedir? (Temel Kavramlar)

Tenkis davası, miras bırakanın (murisin) yaptığı ve saklı paylı mirasçıların yasal olarak korunan miras haklarını (saklı paylarını) ihlal eden karşılıksız kazandırmaların (bağış, vasiyet vb.) yasal sınıra çekilmesi için açılan bir dava türüdür. “Tenkis”, kelime anlamı olarak “indirme, azaltma” demektir. Bu dava ile vasiyetnamenin tamamının iptali değil, sadece saklı paya tecavüz eden kısmın indirilmesi hedeflenir.

Mirasta Saklı Pay (Yasal Olarak Korunan Hisse) Ne Anlama Gelir?

Türk Medeni Kanunu, miras bırakanın mal varlığı üzerinde sınırsız bir tasarruf yetkisi olmadığını belirtir. Kanun, bazı mirasçıların haklarını özel olarak koruma altına almıştır. Miras bırakanın, bu mirasçıları mirasından tamamen mahrum bırakmasını engelleyen bu asgari ve dokunulmaz miras hakkına “saklı pay” denir.

Saklı Paylı Mirasçılar şunlardır:

• Miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları vb.),
• Miras bırakanın annesi ve babası,
• Miras bırakanın sağ kalan eşi.

Kardeşlerin saklı pay hakkı bulunmamaktadır.

Saklı Pay Oranları Nelerdir?

Saklı pay, her mirasçı için yasal miras payının belirli bir oranıdır:

• Altsoy (Çocuklar, Torunlar) için: Yasal miras payının yarısı (1/2).
• Anne ve Baba için: Yasal miras payının dörtte biri (1/4).
• Sağ Kalan Eş için: Altsoy veya anne-baba ile birlikte mirasçı ise yasal miras payının tamamı (değişmez), diğer hallerde (tek başına veya dede/nine ile mirasçı ise) yasal miras payının dörtte üçü (3/4).

Tenkis Davası Hangi Durumlarda ve Kime Karşı Açılır?

Bu dava, saklı pay hakkının ihlal edildiği durumlarda açılır. En yaygın senaryolar şunlardır:

• Miras bırakanın, vasiyetname ile mirasının tamamını veya saklı paya dokunacak kadar büyük bir kısmını bir vakfa, derneğe veya mirasçılardan sadece birine bırakması.
• Miras bırakanın, vefatından önceki son yıllarda mal varlığının önemli bir kısmını diğer mirasçıları dışlamak amacıyla tek bir çocuğuna veya üçüncü bir kişiye bağışlaması.

Dava, saklı payı ihlal eden bu kazandırmadan yararlanan kişiye veya kuruma karşı açılır. Yani davalı, mirastan fazladan pay alan diğer mirasçı veya lehine bağış yapılan üçüncü kişidir.

Tenkis Davası Ne Kadar Sürer?

Tenkis davaları, mirasın ve mal varlıklarının detaylı bir şekilde incelenmesini gerektirdiği için karmaşık ve genellikle uzun süren davalardır. İlk derece mahkemesinde bir tenkis davasının sonuçlanması ortalama olarak 2 ila 4 yıl arasında sürmektedir.

Bu süreyi etkileyen faktörler şunlardır:

• Davanın görüldüğü mahkemenin iş yükü,
• Terekenin (mirasın) içeriğindeki mal varlıklarının sayısı ve niteliği (taşınmaz, banka hesabı, şirket hissesi vb.),
• Taşınmazların değerlemesi gibi konularda bilirkişi raporlarının hazırlanma süreci,
• Davanın taraf sayısı ve yurtdışında yaşayan taraflara yapılacak tebligat işlemleri,
• Kararın bir üst mahkeme olan İstinaf veya Yargıtay’a taşınması (bu durumda süreç birkaç yıl daha uzayabilir).

Çok Önemli: Dava Açma Süreleri (Hak Düşürücü Süre)

Tenkis davası açmak için kanunda belirlenmiş katı süreler vardır. Bu süreler kaçırıldığında dava açma hakkı kaybedilir.

• 1 Yıllık Süre: Saklı paylı mirasçıların, miras haklarının ihlal edildiğini öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde davayı açmaları gerekir.
• 10 Yıllık Süre: Mirasçılar haklarının ihlal edildiğini daha geç öğrenseler bile, vasiyetnamenin açıldığı veya bağışın yapıldığı tarihten itibaren her halde 10 yıl geçmekle dava açma hakları düşer.

Tenkis davaları, saklı pay ve tereke hesabı gibi oldukça teknik ve karmaşık hukuki bilgi gerektirir. Hak düşürücü sürelerin takibi ve davanın doğru bir şekilde yürütülmesi, hak kaybı yaşamamak adına kritik öneme sahiptir. Bu süreçte profesyonel destek almak için deneyimli bir Ankara miras avukatı ile çalışmak en doğru yaklaşım olacaktır.

Saklı pay ve tenkis davası ile ilgili yasal düzenlemeler, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 560. ve devamı maddelerinde yer almaktadır. Konunun yasal dayanağını doğrudan incelemek isterseniz, ilgili kanuna Mevzuat.gov.tr resmi sitesinden ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Tenkis davası ile vasiyetin iptali davası aynı şey midir?

Hayır, farklıdır. Vasiyetin iptali davasında, vasiyetnamenin hukuka aykırı (örneğin miras bırakanın akıl sağlığı yerinde değilken yapılması) olduğu iddia edilir ve tamamen geçersiz kılınması hedeflenir. Tenkis davasında ise vasiyetname geçerlidir ancak saklı paya dokunan kısmı yasal sınıra indirilir.

Miras bırakanın hayattayken yaptığı her bağış için tenkis davası açılır mı?

Hayır. Sadece saklı paylı mirasçının hakkını ihlal eden karşılıksız kazandırmalar için açılabilir. Miras bırakanın saklı paylara dokunmayan, serbestçe tasarruf edebileceği kısmı üzerindeki bağışları için tenkis davası açılamaz.

Tenkis davasını kimler açabilir?

Bu davayı sadece kanunda sayılan saklı paylı mirasçılar (altsoy, anne-baba, sağ kalan eş) açabilir. Saklı pay hakkı olmayan bir mirasçının (örneğin kardeşin) tenkis davası açma hakkı yoktur.

Sonuç: Saklı Pay Hakkınızı Korumak İçin Harekete Geçin

Tenkis davası, Medeni Kanun’un saklı paylı mirasçılara tanıdığı en önemli haklardan biridir. Miras bırakanın tasarrufları nedeniyle yasal miras hakkınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız, hak düşürücü sürelere özellikle dikkat ederek bu yasal yola başvurabilirsiniz. Sürecin karmaşıklığı göz önüne alındığında, bir miras avukatından destek almak, haklarınızı eksiksiz ve zamanında korumanızı sağlayacaktır.